گروه سیاسی ، نسترن دقیقی- پس از آنکه اوباما باز هم
از گزینه نظامی سخن گفت، محمد جواد ظریف همیشه خندان برافروخت . برای رئیس
دستگاه دیپلماسی کشور یک بام و دو هوای آمریکایی ها قابل پذیرش نبود.
البته برخی گفتند که رئیس جمهور آمریکا برای دلخوشی نتانیاهو از گزینه ای
که خود زیر میز گذاشته ، سخن گفته است. ولی برای وزیر خارجه و رئیس جمهور
ایران این توجیه قابل پذیرش نبود. رئیس دستگاه دیپلماسی پیش از آنکه با
جانکری دور یک میز بنشیند و به وی لبخند بزند و همچنین قبل از اینکه به
رئیس خود توصیه کارشناسی کند که مکالمه تلفنی با اوباما اشکال ندارد با
طرف های آمریکایی بر سر چارچوبی برای مذاکره توافق کرده بود. یکی از این
اصول ، احترام متقابل بود . بهاعتقاد ظریف آمریکایی ها معمولا در مذاکرات و
مجامع بین المللی از نگاه یک قدرت برتر با ایران سخن می گفتند. ادبیات
آمریکایی ها اما در مجمع عمومی سازمان ملل تغییر کرد و اوباما محترمانه با
ایران سخن گفت. این ادبیات اما زیاد دوام نیاورد و با ورود افراطیون به
میدان ، اوباما تغییر لحن داد.
در واکنش به این اقدام وزیر امور خارجه کشورمان هم ساکت نماند و در توئیتر
رسمی خود و به انگلیسی نوشت: "رئیس جمهور اوباما نیازمند ثبات برای ارتقای
اعتماد دوجانبه است. او تاکید کرد که پیشفرض رئیس جمهور اوباما که ایران
به خاطر تهدیدها و تحریمهای غیر قانونی مذاکره میکند، بیاحترامی به یک
ملت، نادرست و زورگویانه است."
مقام معظم رهبری در آخرین سخنرانی دولت آمریکا را غیرقابل اعتماد،
خودبرتربین، غیرمنطقی و عهد شکن دانست. برخی این سخنان رهبری را واکنشی به
رفتار رئیسجمهور آمریکا خواندند.
البته رهبری در هفتمین مراسم مشترک دانش آموختگی، تحلیف و اعطای سردوشی
دانشجویان دانشگاههای افسری ارتش جمهوری اسلامی ایران از تحرک دیپلماسی
دولت از جمله سفر نیویورک حمایت کردند. البته نباید نقد رهبر انقلاب به
برخی اتفاقات سفر نیویورک را نادیده گرفت. ایشان در توصیف این اتفاقات از
عبارت نابهجا استفاده کرد. به نظر میرسد این عبارت محور اصلی دیدار
محمدجواد ظریف با اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی شد. برداشتهای
مختلف نمایندگان از توضیحات ظریف از نابهجا بودن برخی اتفاقات سفر
نیویورک عاملی شد تا روزنامه کیهان مطلبی با عنوان "ظریف: مکالمه دکتر
روحانی با اوباما و دیدار طولانی من با جان کری نابهجا بود" منتشر کند که
واکنشسخنگوی وزارت امور خارجه و نمایندگان حاضر در جلسه را به دنبال
داشت. وزارت امور خارجه اعلام کرد که برخی خبرهای منتشر شده در جراید
درباره جلسه جواد ظریف با اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس فاقد
صحت است. مرضیه افخم، سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به جلسه اخیر وزیر
خارجه با نمایندگان تصریح کرد: انتظار میرفت اظهارات وزیر امور خارجه در
جلسه غیرعلنی و در پاسخ به سوالات خصوصی نمایندگان کمیسیون در چارچوب مطرح
شده، صادقانه مد نظر قرار میگرفت ولی متأسفانه در برخی موارد مطالب منتشره
کاملاً در مغایرت با اظهارات وزیر امور خارجه در این نشست بوده است. البته
خبرگزاری تسنیم مصاحبهای با یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست
خارجی منتشر کرد که گزارش کیهان را تصدیق میکند.این خبرگزاری برای آنکه
منصور حقیقتپور گفتههایش را تکذیب نکند، نسبت به انتشار فایل صوتی مصاحبه
اقدام کرد. این عضو کمیسیون امنیت ملی تاکید کرده است که وزیر امور خارجه
در این جلسه به نمایندگان گفت که آمریکاییها باید قدمهای زیادی
برمیداشتند و بعد ما به تلفن آنها پاسخ میدادیم. نایب رئیس کمیسیون امنیت
ملی تصریح کرد: آقای ظریف این مکالمه را به عنوان یکی از مصادیق اصلی
نابهجا بودن معرفی کرد. برداشت اشتباه از صحبتهای ظریف در جمع اعضای
کمیسیون امنیت از آنجا آب میخورد که وزیر امور خارجه در این جلسه اشارهای
به بیانات رهبر انقلاب درباره نابهجا بودن برخی اقدامات در آمریکا کرد و
گفت که از نظر ما مکالمه تلفنی رئیسجمهور با اوباما جزو آن مصادیق
نابهجا بودن مدنظر رهبر انقلاب اسلامی بوده و تصمیم اشتباهی گرفتهاند.
احمدرضا دستغیب که یکی از همراهان رئیسجمهور در سفر به نیویورک بود با
اشاره به دیدار اخیر نمایندگان مجلس با ظریف تاکید کرد که وزیر در این
جلسه توضیحاتی دادند که سفر نقاط مثبت فراوانی داشته ولی طبیعتا برخی
قسمتهای سفر هم مورد نقد و تذکر رهبری است. نماینده مردم شیراز در مجلس
یادآور شد: آقای ظریف قبول داشت که عملکرد او در سفر به نیویورک صددرصد
مثبت نبوده همانطور که اگر دیگران هم بودند عملکرد صددرصد مثبتی
نمیداشتند بنابراین نقایصی وجود داشته که باید برطرف شود، این هم نقطه
مثبتی برای ظریف بود که معترف بودند ایراداتی وجود دارد و از نقطه نظرات و
نقدهای سازنده و راهگشا استقبال کرد.
در هر صورت همانطور که از اخبار بر میآید پاسخگویی وزیر در مجلس ،
بلبشویی به پا کرده که بهطور مستقیم منافع ملی را نشانه رفته است. هجمه به
منافع ملی و مذاکرات مورد تایید رهبری را رسانه ای نمایندگی می کند که
سالهاست سخنگوی جریان افراط شده است . حال که پرونده هسته ای و مذاکره با
آمریکا بهطور مستقیم با امنیت ملی کشور مرتبط شده است ، بهجاست که در
نحوه نمایندگان و رسانه ها با انگیزه های مختلف و انتشار اخبار نادرست و
برداشتهای متفاوت، مسیر حرکت دیپلماسی را برای کشور پرخطر نکنند.
گروه مجلس، روحا... سپندارند- سفر روحانی و
همراهانش به نیویورک همچنان موضعگیریهایی از گروههای مختلف سیاسی را به
همراه دارد. سفری که به زعم خود دولتیها در آن گامهایی چندین برابر بیشتر
از آنچه انتظار میرفت، برداشته شد. کشورهای دیگر هم از دیپلماسی دولت
یازدهم استقبال کردهاند و به جز نتانیاهو، اکثر سیاستمداران جامعه جهانی
از آغاز فصل جدیدی در مواجهه ایران با دنیا صحبت میکنند. ظریف چند روز قبل
به ایران بازگشت و بعد هم به جلسه کمیسیون امنیت ملی مجلس رفت و در مورد
مذاکرات دولت ایران در نیویورک گزارشی ارائه داد. اما برخی از رسانههای
تندرو صحبتهایی را به نقل از ظریف در جلسه کمیسیون امنیت منتشر کردند مبنی
بر اینکه مکالمه تلفنی با اوباما و مذاکره طولانی با کری نابجا بود؛ برای
بررسی صحت این خبر و مواضع افراطیها و همچنین آینده مذاکرات ایران با غرب
با سیدحسین نقوی حسینی، سخنگوی این کمیسیون گفتوگویی داشتیم.
برخی از رسانههای تندرو خبری را منتشر کردهاند مبنی بر اینکه
آقای ظریف در جلسهای که در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس حضور
یافته، اعلام کرده است که مکالمه تلفنی با اوباما و مذاکره طولانی با کری
نابجا بود، آیا چنین چیزی صحت دارد؟
من به عنوان سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس صریحا اعلام
میکنم که در گزارش مکتوب من از آن جلسه چنین چیزی وجود ندارد.
پس با این حال بپردازیم به نگاه شما، در آستانه نشست 1+5،
مطمئنا روابط ایران و آمریکا تاثیر زیادی بر این نشست خواهد داشت، در حال
حاضر گامهایی را که هر یک از دو طرف برداشته اند، چگونه ارزیابی میکنید؟
اظهار تمایل ایران و آمریکا برای حل مناقشات دو طرفه از طریق مذاکره و
نشست آقای جان کری و ظریف و همچنین گفتوگوی تلفنی روحانی و اوباما، فضایی
را ایجاد کرده که ارزیابی مثبتی را به ما میدهد چرا که دو کشور بنا دارند
وارد مذاکره بشوند و چالشها را کاهش دهند؛ بنابراین چنین فضایی میتواند
بر روی مذاکرات ایران با گروه 1+5 اثر مثبت بگذارد که البته شاهد بودیم که
دو طرف مذاکرات همین رویکرد را دارند که نگرشها نسبت به آینده مثبت است.
در داخل کشور اما برخی گروههای افراطی، به همین نکاتی که ا ز
نظر شما مثبت است، حمله میکنند و آن را عقبنشینی تلقی میکنند، استناد
آنها هم به صحبتهای رهبری در مورد برخی اقدامات نابجا ست.
در مذاکرات اشکالاتی شاید وجود داشته، یا مثلا شاید برخی اقدامات نابجا
بود. البته رهبری نگفته است که برخی اقدامات اشتباه بوده است و نباید
انجام میشد بلکه منظور این است که بجا نبود. اگر منظور این نوع انتقادات
باشد، که طبیعی است که چنین انتقاداتی وجود دارد، اما برخی گروهها
میگویند که جمهوری اسلامی ایران نباید هیچ رابطه ای با آمریکا داشته باشد
و ابراز تمایل هم نکند.
منظور من هم این رویکرد آخری است که شما گفتید، برخی گروههای افراطی به این مذاکرات حمله میکنند.
به نظر من این نوع نگاه، خلاف نظر رهبری است چرا که رهبری اعلام کرد که
از تحرکات دیپلماسی دولت حمایت میکنم و این تحرکات را مثبت میداند و
حمایت رهبری از این دیپلماسی، پشتوانه قدرتمندی برای دولت است. دولت
میتواند از این حمایت، نهایت استفاده را بکند. فکر نمیکنم کسی رد کند که
دولت برای حل مشکلات و مناقشات، دیپلماسی فعالی داشته باشد.
اما همین گروههای افراطی بارها و بارها نقطه اتکای خود را رهبری اعلام میکنند و میگویند که به صحبتهای رهبری التزام دارند.
باید قضاوت را به عهده افکار عمومی بگذاریم، مردم و گروههای اجتماعی
انتقادات و موضعگیریهای جریانهای سیاسی را دنبال میکنند و در نهایت
قضاوت میکنند، در ایالات متحده هم، اوضاعی مشابه وجود دارد، گروههایی به
شدت به سیاست اوباما انتقاد وارد میکنند که نباید تماس تلفنی با روحانی
برقرار میکرد اما باید اجازه بدهیم که مسئولان جمعبندی را انجام بدهند.
شما از قضاوت افکار عمومی سخن گفتید، آیا طرح مسئلهای مثل نظرسنجی برای مثبت بودن مذاکرات در همین راستا خواهد بود؟
به نظر من نظرسنجی نباید دستوری باشد اما گاهی موسساتی داریم که به صورت
مستقل و علمی نظرسنجیهایی را انجام میدهند و بعد سیاستمداران از محصول
این نظرسنجیها استفاده میکنند البته نباید نظرسنجی به صورت سفارش دولتی
باشد. اما در نهایت باید به نتایج این نظرسنجیها توجه داشته باشیم، چرا که
ما با افکار عمومی و برای مردم زندگی میکنیم.
شما نماینده مردم هستید و باید ارتباط نزدیکی با جامعه داشته
باشید، در حال حاضر افکار عمومی را نسبت به دیپلماسی دولت روحانی چگونه
ارزیابی میکنید؟
دیدگاههای متفاوتی وجود دارد، برخی معتقدند که نباید با آمریکا مذاکره
کرد، برخی میگویند که این مذاکرات مثبت است چرا که هر چه ما مناقشات را
ادامه دهیم، کشورهای دیگری مثل کشورهای حاشیه خلیج فارس سوءاستفاده می
کنند، و البته هنوز میانگین دیدگاههای مردم را ارزیابی نکردهام.
حالا بازگردیم به مواضع افراطیها، شما فکر میکنید اگر فشارهای آنها ادامه داشته باشد، چه اثری بر مذاکرات دارد؟
ما نمیتوانیم مانع اظهارنظرهای برخی گروهها شویم، بحث این است که اگر
آمریکا رفتارهایی انجام دهد که ملت ایران اعتماد پیدا کند، اثر افراطیها
از بین میرود.
یعنی فکر میکنید گامهای غرب بر اثربخشی افراطیهای داخلی تاثیر میگذارد؟
دولت یازدهم در وضعیتی است که اگر غرب نشان ندهد که اقدامات این دولت
درست است در آینده با مقابله سختی مواجه می شود. دولت روحانی در حال حاضر
فرصتی بهوجود آورده و اعلام کرده است که ما میتوانیم بر اساس احتمال
متقابل و از طریق مذاکره، مشکلاتمان را حل کنیم، غرب باید نشان دهد که این
رویکرد درست است. در واقع غرب باید گامهایی در این جهت بردارد، چرا که
اگر این اقدام انجام نشود، گروههای افراطی ثابت میکنند که آمریکا قابل
اعتماد نیست و جنایتکار است و افکار عمومی هم آن موقع استدلال افراطیها را
میپذیرد، چرا که میگویند ما به آقای روحانی رای دادیم که روابط را با
آمریکا اصلاح کند، اما غرب زیر بار نمیرود.
پس نظر شما این است که ایران گام مثبت را برداشته و اگر آمریکا
و غرب هم گامهای مثبتی برندارد، پیامدش این است که گروههای افراطی در
ایران دوباره قدرت میگیرند؟
دقیقا همینطور است. چرا که افراطیها میتوانند تئوری خود را به اثبات برسانند و افکار عمومی هم نظر آنها را تایید خواهد کرد.